Metin, belge ya da herhangi bir çeviri işleminde doğru çeviri çok önemlidir. Kaynak dilden hedef dile iletim yaparken, dil bilgisi kuralları, kültür gibi detaylarda ön planda olmaktadır. Tüm sürecin tamamlanması ve çevirinin bitmesinin ardından yapılan işleme de proofreading yani redaksiyon işlemi adı verilmektedir.
İçindekiler
Proofreading – Redaksiyon Nedir?
Bir metnin dil bilgisi açısından kontrol edilmesi ve düzenlenmesi sürecine proofreading denilmektedir. Bu işlem ilk olarak çeviri kanalları aracılığında ortaya çıkmıştır. Metnin kaynak dilden hedef dile çevrilmesi sırasında hatalı kelime yazımı, dil bilgisine uyulmaması gibi konuları gidermek için düzeltme işlemi yapılır. Bu düzeltme işlemi tüm hataların bir arada kontrol edilmesi işlemi olarak bilinir. Peki, proofread ne demek?
Proofread işlemi birçok farklı şekilde yapılabilir. Kişiler bilgisayar temelli çalışma yapsalar da, kontrol ve düzeltme işlemleri için kâğıt tercih edebilirler. Yazıların daha kolay okunması ve kontrolünün kolaylığı için bu gerekli bir işlem gibi görülebilir. Bu noktada kullanılan materyal kadar, yapılma aşaması da çok önemlidir. Kelimenin kullanımı gibi alanlarda ülke bazlı iyi bir araştırma yapılmalı ve hedef dil iyi bir şekilde bilinmelidir.
Proofreading Nasıl Yapılır?
Proofreading için bilgi en önemli kaynaklardan biridir. Kaynak dil birçok farklı kelime ve kelime grubu içerebilir. Bu kelime grupları yalnızca ülkelere özgü olmakla birlikte farklı bir ülke de kullanılmayabilir. İşlem yaparken ilk olarak hedef dilde bu tarz kullanım olup olmadığı bilinmelidir. Yani, her iki dile de en iyi şekilde hâkim olunmalıdır. Diğer bir noktadan baktığımızda ise dil bilgisi ve imla kuralları en iyi şekilde bilinmelidir. Her ülke farklı bir noktalama işaretine sahip olabilir. Bu nedenle kontrol aşamasında yapılan bu hataların düzeltilmesi gerekir.
Bir metin üzerinde proofread nasıl yapılır konusuna geldiğimizde, tek tek ilerlemeniz en doğrusu olacaktır. Cümleleri tek tek okumak, kelimeleri detaylı bir şekilde kontrol etmek büyük bir kazanç sağlayacaktır. Bu sayede tüm metin orijinalinden farksız olarak kusursuz bir şekilde ortaya çıkacak ve tam istenileni karşılayacaktır.
Proofreading Aşamaları
Bir metnin çevirisinin tamamlanmasından sonra editörlük süreci başlar. Bu süreçte tercümanın yaptığı hataları bulması, düzelmesi gerekir. Aynı şekilde çevirisi gelen bir metnin yalnızca proofread işlemi yapıldığında da, oldukça dikkatli bir şekilde ilerlenmesi gerekir. Bu süreçte yapılacak birkaç kural ve belirli aşamalar bulunmaktadır.
Öncesi
Her işlem gibi kontrol öncesinde de hazırlanılması gerekir. Nasıl yapılacağını, ne gibi bir yol izleneceği, hata kontrol sırası gibi tüm değerler oldukça önemlidir. Bu nedenle kontrol süreci için öncesinde belirli kapsamları bitirmek ve metne daha profesyonel yaklaşmak gerekmektedir. İşlem öncesinde yapacağınız hazırlık aşamaları ise şu şekilde sıralanabilir:
- Kontrol işlemlerinde ilk olarak metnin bütün halde gözden geçirilmesi gerekir. İlk bakışta anlaşılmayan hatalar, ikinci belki de üçüncü okumada anlaşılacaktır. Bu nedenle dikkatli bir inceleme yapmalısınız. Aynı zamanda bu metnin bir bütün olarak geliştirilmesine de olanak sağlar.
- İlk proofreading işleminden sonra ara verilmelidir. Bu zihnin toplanmasına ve metnin daha iyi anlaşılmasına neden olacaktır. Metinden uzaklaşmanız, tekrar geri döndüğünüzde hataları daha kolay fark etmenizi sağlar.
- Çeviri işlemi sırasında gereksiz kelime kullanımı olabilir. Bu durumda metnin iyi bir şekilde taranması ve gereksiz kelimelerin çıkartılması gerekmektedir. Bu sayede cümleler daha anlaşılır ve net hale gelir.
- Proofreading işlemi öncesinde metinde aranması gereken durumları bilmeniz gerekmektedir. İlk olarak kelime hataları mı yoksa dil bilgisi kontrolü mü yapılmalı karar verilmesi gerekir. Aksi takdirde tüm hataları bir arada düzeltmeye çalışmak vakit kaybı oluşturabilmektedir.
Proofreading Sırasında
Hazırlık aşamaları olduğu gibi işlem sırasında da dikkat edilmesi gereken kurallar bulunmaktadır. Metnin iyi bir şekilde anlaşılması burada ilk aşama olsa da, hata bulmak bazen kolay bir işlem olmayacaktır. Bu nedenle kontrol işlemleri sırasında da dikkat edilmesi gereken unsurlar bulunur. Genel olarak bu unsurları aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:
- Proofreaderlar tarafından metnin bilgisayardan değil, kâğıt üzerinden kontrol edilmesi gerektiği söylenmektedir. Kullandığınız programlarda hata bulucu özellikler olsa da, kâğıt üzerinde bir hata daha net olarak gözükmektedir.
- Metin kontrolü aşamasına geçtiğinizde tüm kelimeler kafanızda karışıklığa yol açabilir. Bunun için alt satırı kapatarak ilerlemek sizlere kolaylık sağlayacaktır.
- İşlem sırasında zihnin iyi bir şekilde toplanmış olması çok önemlidir. Dağınık bir zihin, çalışmanıza izin vermediği gibi hataları bulmanızı da zorlaştırır.
- Metni sesli bir şekilde okuyarak kulağa nasıl geldiğine bakılmalıdır. Sessiz okuma çoğu hatanın fark edilmemesini sağlarken, sesli okuma daha çok hata bulma oranına sahip olarak gösterilmektedir.
- Proofreading aşamasında son olarak yazım denetimi yapılması en doğrusu olacaktır. Bu sayede harf yanlışları daha kolay bir şekilde bulunacaktır.
